Keşisen ve Ayrışan Yanlarıyla Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu &Borderline Kişilik Bozukluğu

Bu yazımda güncel tartışmalardan biri olan Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu ve Borderline

Kişilik Bozukluğu'nun aynı tanı olup olmaması üzerine yaptığım literatür taramasını sizinle paylaşmayı amaçladım. Danışana yaklaşım ve tedavi sürecinin planlanması açısından bu tartışmayı oldukça önemli buluyorum. Zira tüm psikopatolojiler için ilişki çok kritik bir yere sahip olsa da bu iki tanıyı almış danışanlar zarar görmüş güven duyguları sebebiyle kurulacak terapötik ilişki açısından ayrı bir yere sahiptirler.

Judit Herman Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu'nu şöyle tarifliyor:

Somatik semptomları sıradan semptomlar gibi değil...

Depresyon sıradan depresyon gibi değil...

Kimlik ve ilişkilerin gerilemesi sıradan kişilik bozukluğu gibi değil...

Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu ve Borderline Kişilik Bozukluğu Benzer Özellikler (Lewis ve Grenyer, 2009)

Belirtiler	Karmaşık Travma Sonrası Stres Bozukluğu	Borderline Kişilik Bozukluğu
TSSB çekirdek belirtileri (Travmatik olaya maruz kalma, aşırı uyarılma, yeniden yaşama, kaçınma, olumsuz duygudurum	Olmalı	Olabilir de olmayabilir de
Duygu ve dürtülerin düzenlenmesinde ilerleyici ve kalıcı bozulmalar	+	+
Değersizlik, yetersizlik ve utanç düşüncelerinin hakim olduğu negatif kendilik algısı ile kendini bütüncül değerlendirememe	+	+
Uzun ve kalıcı ilişkilerde kalamama ya da sürdürememe	+	+
Dürtü kontrol problemleri	+	+
Güven problemleri	+	+
Boşluk hissi	+	+

Yukarda görüldüğü gibi Borderline Kişilik Bozukluğu ve Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu semptomlar açısından oldukça benzemektedir. Bazı bilim insanları Borderline Kişilik bozukluğunun aslında Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu'ndan farklı bir tanı olmadığını iddia ederler. Bu durumda Borderline Kişilik Bozukluğu ve Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu'nun temelinde yatan çocukluk çağı ihmal, istismara maruz kalma oranlarının %81-91 arasında değişmesi ve Borderline Kişilik Bozukluğu tanısı alanların %58'inin Travma Sonrası Stres Bozukluğu tanısı alması da etkilidir.

Gelelim farklılıklara...

Maryle'ne Cloitre ve arkadaşlarının 2014 te yaptığı araştırma bizi etiyoloji ve semptomlar açısından aydınlatıyor.

	Kompleks Travma Tanısı Alan Kişiler %	Borderline Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan Kişiler %	İstatistiksel Anlamlılık
Çocukluk çağı cinsel istismar yaşantısı	80.5	55.4	+
Çocukluk çağı fiziksel istismar	81.8	78.4	-
Yetişkinlikte cinsel istismar yaşantısı	57.1	52.7	-
Yetişkinlikte fiziksel saldırı	32.5	23.3	-
Kabuslar	80.5	54.1	+
Flashbackler	70.1	41.9	+
Düşünsel kaçınma	89.6	58.1	+
Fiziksel kaçınma	67.5	50.0	-
Aşırı uyarılmışlık	75.3	63.5	-
Öfke kontrolü	54.6	51.4	-
İncinmişlik hissi	97.4	87.8	-
Suçlu hissetme	92.2	81.1	-
Değersiz hissetme	93.5	87.8	-
Yakın hissedememe	83.1	70.3	-
Ani ruhsal değişimler	7.8	91.9	+
Stabil olmayan ilişkiler	33.8	83.8	+
Stabil olmayan benlik algısı	14.3	67.6	+
Dürtüsellik	22.1	73.0	+
Kendine zarar verme düşüncesi	14.3	48.7	+
Duygudurum değişimleri	41.6	73.0	+
Paranoya/disosiyasyon	32.5	73.0	+
Çabuk öfkelenme	15.6	59.5	+
Boşluk hissi	81.8	78.4	-

Giouro ve arkadaşları ise 2018'de Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu kronik tek çeşit travma ya da farklı türlerde yaşanan travmatik deneyim ile hipokompal disfonksiyon ve gri maddede azalma ile prefrontal korteks aktivasyonunda azalma ile ilişkilendirilmişken Borderline Kişilik Bozukluğu biyolojik yatkınlık, çocukluk travmalarının yarattığı kırılganlıklarla birlikte hipokampüs, amigdala ve temporal lob hacminde azalma ile hipokampüs, amigdala, anterior cingulate ve hipotalamustaki gri maddede olan değişimlerle ilişkilendirmişlerdir.

Komorbidite açısından değerlendirildiğinde Borderline Kişilik Bozukluğu ile depresyon, yeme bozukluğu, distimi, madde kullanımı yaygın görülürken Karmaşık Travma Sonrası Stres Bozukluğu paranoid kişilik bozukluğu ile daha fazla eş tanı almıştır.

Sonuç olarak, etiyoloji ve semptomlar açısından Borderline Kişilik Bozukluğu ve Kompleks Travma Sonrası Stres Bozukluğu ortak özelliklere sahip olsa da birbiri yerine kullanılacak tanılar değildir.